სააზროვნო უნარების განვითარების ეფექტიანი სტრატეგიები

                                                                                                     პროფესიული მასწავლებელთა
                                                                                                     განვითარების ეროვნული ცენტრი


                    სააზროვნო უნარების განვითარების ეფექტიანი სტრატეგიები

მიზანი:
• გავაცნოთ პედაგოგებს სწავლებისა და სწავლის ეფექტიანი სტრატეგიები, რომლებიც ხელს უწყობენ მოსწავლეებში მაღალი სააზროვნო უნარების განვითარებას.
განსახილველი თემები:
• დ. პერკინსის ეფექტური სწავლების პრინციპები;
• სწავლების დიდაქტიკური, სოკრატული, პრაქტიკული და თანამშრომლობითი მეთოდები;
• კრიტიკული აზროვნების განვითარების ხელშეწყობა;
• შემოქმედებითი აზროვნების განვითარების ხელშეწყობა;
• პრობლემის ორიენტაციის სწავლება;
• მეტაკოგნიტური უნარის განვითარება და სწავლის ეფექტიანი სტრატეგიები; დ პერკინსის ეფექტური სწავლების პრინციპების ცოდნა და სწავლა-სწავლების პროცესები მათი გამოყენება გ საჭიროებს, რომ მოსწავლეებმა განავითარონ მაღალი სააზროვნო უნარების განვითარება. დავით პერკინსის აზრით, განათლების მთავარი მიზანი უნდა იყოს ცოდნის შენარჩუნება, მისი კარგად გაგება-გააზრება და ცოდნის აქტიური გამოყენება. განათლების მეცნიერებაში მიღწეულია აზრი, რომ მოსწავლეები ჯერ კიდევ იძენენ ცოდნას და შემდეგ იწყებენ ფიქრს, ხოლო პერკინსის აზრით, მოსწავლეები იწყებენ ცოდნას, 2 სწავლის პროცესს განაგრძობენ. მაშასადამე, ,, აზროვნება კი არ მოსდევს ცოდნას, არამედ ცოდნას მოსდევს აზროვნება ”; თანამედროვე სკოლები მსგავსი სწავლების შემდეგ პრინციპებს:
• გრაფიკული ორგანიზატორები, ანუ კოგნიტური დიაგრამები - ეფექტიანი სწავლების ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ელემენტი.
სააზროვნო უნარ-ჩვევების განვითარება ეროვნული სასწავლო გეგმის მნიშვნელოვანი მიზანია. რთული სააზროვნო უნარ-ჩვევების მკურნალობა გულისხმობს სტუდენტებს კრიტიკულ, შემოქმედებით და რეფლექსიურ აზროვნებას. აზროვნების ამოქმედების დროს მოსწავლეებს ნასწავლ მასალას კი არ იზეპირებს, არამედ იაზრებს, რაც უფრო მეტ გამჭრიახად და მისი აქტიური სასწავლო პროცესებით იზრდება.





• ”ნაწილობრივ სწავლების” მოდელი - მისი ძირითადი პრინციპია რთული საკითხების შემადგენელ ნაწილებად (ელემენტებად) დაყოფა და ამ ელემენტების თანმიმდევრულად შესწავლა. ამ მოდელის თანახმად, თუ მოსწავლე შეძლებს შემადგენელი ელემენტების ათვისებას, ეს გაუადვილებს მას მთელი მასალის მთლიან გააზრებასა და გაგებას.
• ”რჩევის შესახებ სწავლების” მოდელი - მისი ძირითადი პრინციპია სასწავლო თემის ირგვლივ ზოგადად ინფორმაციის მიწოდება სტუდენტებისთვის სპეციალური საჭირო და სიღმისეული ანალიზის გარეშე.
ორივე ეს მიდგომა მოქმედებს სტრატეგიად, განსაკუთრებული ვითარება და განსაკუთრებული საგანგებო მიმართვა. მათი გაუაზრებლად და არაადექვატურად იყენებენ არაეფექტურობას.
განათლების სპეციალისტის დევიდ პერკინსის აზრით, კომპლექსური გულისხის ცალკეულ ნაწილებზე ფოკუსირება სტუდენტის მხედველობა არეალიდან აქრობს ამ ელემენტების გამაძლიერებელი მთლიანი, საბოლოო პროდუქტის. ნაწილებზე ფოკუსირება შესაძლებელია მისი პირადი შესწავლის საწყისი ეტაპზე, მას შემდეგ, რაც მოსწავლეებს უნდა გაეცნონ მიზანს.
პერკინსმა შეიმუშავა მოდელი, რომელიც ამ ორი მიდგომის ეფექტურად გამოყენების მცდელობას წარმოადგენს, რომელიც იყენებს სამედიცინო მასწავლებლებს გააღვივებულ სწავლებას მიმართავს ინტერესებს, ხელი შეუქმნა რთულ კონფიგურაციას მარტივი და გასაგები.
დ პერკინსი ყურადღებას ამახვილებს ოთხ ძირითად საკითხზე, რომლითაც მასწავლებელმა უნდა გაითვალისწინოს სასწავლო პროცესის დაგეგმვა და წარმატება და პასუხის გაცემა:
 რისი სწავლაა მნიშვნელოვანი, რაში გვადგება შეძენილი ცოდნა;
 რატომ არის რთული ამის სწავლა;
 ყველაზე კარგად როგორ შეიძლება ეს ვისწავლოთ;
 როგორ მიდის სწავლის პროცესი.
მისი აზრით, მოსწავლეებმა კარგად ისწავლეს, თუ დაგეგმეს დაგეგმვისა და წარმართვის პროცესები უნდა დაიცვან შემდეგი პრინციპები:
3
. როდესაც მოსწავლეებისათვის უცნობია ”საბოლოო პროდუქტი”, მოსწავლეები ვერ ახერხებენ მთელის შემადგენელი ნაწილების გაერთიანება და მათ უკან მდგარი მთელის დანახვა.
2. დაანახეთ მოსწავლეებს შესასწავლი საკითხების ღირებულება. დ პერკინსის აზრით, მასწავლებელი ვალდებულია, აუხსნას მოსწავლეებს ამა თუ იმ თემის ღირებულება, რისთვის არის საჭირო ამ თემის შესწავლა მისთვის და რაც შეიძლება მოულოდნელი იყოს ამ თემის უზინდინარობამ. დ პერკინსის აზრით, შესყიდვის სწავლისადმი მოტივაციის გაღვივების ერთ-ერთი ყველაზე ეფექტური გზა ”საბოლოო პროდუქტის” ჩვენება.
3. საგანგებო ყურადღება გაამახვილეთ რთულ, პრობლემურ საკითხებზე, რაც ხელს შეუწყობს სტუდენტების აკადემიური მოსწრებისა და ზოგადად სწავლის პროცესების თვისობრივი გაუმჯობესების შესაძლებლობას. ამ პრინციპებს საფუძვლიანად ნაწილობრივ სწავლის მოდელი უდევს. დ პერკინსის აზრით, ნაწილობრივი სწავლების მოდელი ეფექტურია სასწავლო პროცესის შუალედურ ეტაპზე. მაშინ, როცა მოსწავლემ იცის, რა არის მისი სწავლის საბოლოო შედეგი და პროდუქტი. საბოლოო პროდუქტის დაშლა შემადგენლობაში შედის ელემენტაცია, მათ შორის ყველაზე რთული ელემენტების გამოცდა და მათი დამოუკიდებლად სწავლა, მასწავლებლების ერთ-ერთი უმთავრესი ამოცანაა. დ პერკინსი მიიჩნევს, რომ ეს პრინციპი ეფექტურია მაშინ, როდესაც მასწავლებელს სისტემატიურად ახლდა რთული საკითხების იდენტიფიცირება და მათზე ყურადღების გამახვილება. ეს გამოცდილება პედაგოგმა უნდა გამოიყენოს სასწავლებლად პროცესის დაგეგმვა.
4. დამხმარე მოსწავლეებს ცოდნის გამოყენებას. მასწავლებლის საგანგებო დროება და ყურადღება უნდა მიაქციოს სტუდენტებს თეორიული ცოდნის პრაქტიკაში გამოყენება / ტრანსფერის უნარის გამომუშავება. მოსწავლე მაშინაა წარმატებული და მოქნილი აზროვნების შედეგად, თუ მას შეეძლო სხვაგვარად გადაეცა, თუ ნაციონალური სწავლების განსხვავებული გამოყენება გამოიყენებოდა.
საჭიროა სწავლების სპეციალურად დაგეგმვა, რომლითაც განხორციელდება. ტრანსპორტის საშუალებით უნდა გამოიყენოთ შემდეგი პრინციპები:
 ცოდნა, ტრანსპორტირება ხდება, უნდა იყოს მიზეზობრივი-მიმართულების შესაბამისი შემცველი;
 სწავლის პროცესში ყურადღება უნდა გამახვილდეს იმაზე, რომ შეძენილი გამოცდილება შეიძლებოდეს გამოყენებული იყოს სხვადასხვა სიტუაციიდან;
4
 სწავლის პროცესში მოსწავლე უნდა აღმოაჩინოს ამოცანის გადაჭრის ძირითადი პრინციპები.
გამოყოფენ ტრანსფერის ორ ფორმას:
 ერთ შემთხვევაში ტრანსფერი ფერით ხორცილდება გაკვეთილზე განხილული თემის ანალოგიურ თემებთან - მასწავლებელი ეხმარება მოსწავლეებს, რომ ნასწავლი საკითხი განიხილოს თემების სხვა სფეროში;
 პრობლემის დაფუძნებული სწავლების დროს მოსწავლეები იძენენ ცოდნასა და უნარ-ჩვევებს, რომლებიც სხვა პრობლემის გადაჭრის დროს იყენებენ. მაგალითად, მასწავლებლის ასწავლის მოსწავლეებს ტექსტში აქვთ მეტაფორები და შედარების ამოცანები, სხვა ამოცანების შესრულების შემთხვევაში საჭიროა სხვა ტიპის ტექსტების სწავლა.
5. გააცანით მოსწავლეებს თემის მიღწევა, რადგან ლოგიკაა. რაც არა მხოლოდ საინტერესოა, არამედ აადვილებს ამა თუ იმ თემის შესწავლას, რა თქმა უნდა, სრულყოფილი სწავლა. მაგ ბილიარდის თამაშის დროს ზუსტი დარტყმის გამოთვლა შეიძლება ზუსტი იყოს მათემატიკური ფორმულის გამოყენებით (ბურთის წონა, მანძილი, დარტყმის სიძლიერე). მაშასადამე, მეცნიერული ცოდნის გამოყენება შესაძლებელია ცხოვრების თითქმის ყველა ასპექტის გაუმჯობესების მიზნით. მოვლენების სიღრმისეული წვდომის საჭიროებისთვის, მოსწავლეებს ნათელი წარმოდგენა აქვთ ქვეყანაში, რომლებიც უკან მდგარ პრინციპებზე, კანონზომიერებებზე ხდება.
6. განაწილებული მოსწავლეები თანატოლების სწავლების უნარს. დ პერკინსის აზრით, ბავშვებს ბევრი რამის სწავლა საშუალებას აძლევს ერთმანეთს და მასწავლებელი ვალდებულია ხელი შეუწყოს ამ ბუნებრივი პროცესების ეფექტურად განხორციელებას.
7. ასწავლეთ მოსწავლელეს სწავლა. მოსწავლეებში სწავლის უნარის განვითარება მასწავლებლის ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი მიზანია. თუ მოსწავლემ იცის, როგორ შეუერთდა ხელი სწავლების პროცესს, როგორ გახდება სწავლის პროცესი უფრო ეფექტური, როგორ შეუქმნა ხელი განვითარებულმა და მიაღწიოს უფრო მაღალ გამოყენებას.
დ პერკინსის ”თეორია ერთის” ამოქმედებას და მოსწავლეებს აზროვნების აქტივაციას უწევს სწავლის შემდეგ მეთოდებს: დიდაქტიკური, სოკრატული, პრაქტიკული და სოციალური / თანამშრომლობითი.
დიდაქტიკური მეთოდის დროს ხდება ინფორმაციის მიწოდება დიალოგის ფორმით. სწავლების ამ მეთოდის მასწავლებელმა გამოიყენა სტუდენტების ინფორმირება, მათი ცოდნის გამომუშავება და გაუმჯობესება.
ამ დროს მასწავლებელმა შეისწავლა:
5
 აცნობს გაკვეთილის სასწავლო მიზნებს, როდის მიიჩნევს მიზანი მისაღწევად. ამყარებს კავშირს ახალ და ძველ ცნებებს შორის. ინფორმაციის გაცვლის პროცესში მოსწავლე და მასწავლებელი მონაწილეობს ახალ ცოდნის აგებაში.
 პროგრესის მონიტორინგი - მასწავლებელი აღნიშნავს გაკვეთილის მსვლელობისას სტუდენტთა მიგნებას;
 მოწმობების მოზიდვა - მასწავლებლები სხვადასხვაგვარად იყენებენ მასალის უკეთესად გასვლას.
 დემონსტრაცია - მასწავლებელი იყენებს საკლასო აქტივობებს (სადემონსტრაციო ექსპერიმენტი, სახელმძღვანელო ან დამატებითი მასალების გამოყენება, ფილმის ჩვენება და სხვ.), რომ ისინი სწავლობენ / განიხილება ახლო მასალა;
ხაზ მასწავლებელი ხაზს უსვამს მას, რაც მისი აზრით, მოცემულია მასალაში (ან გაკვეთილზე);
გადას მასწავლებელი გადასცემს ინფორმაციას, რათა წაახალისოს სტუდენტმა მოითხოვოს საკითხები;
 მასწავლებელი საკუთარი მოსაზრებების გარდა განიხილავს სხვების მოსაზრებას;
ს მასწავლებელი ითხოვს მოსწავლეებს, რომ გაიხსენონ გაკვეთილის მთავარი საკითხები, ფაქტები, მოვლენები;
მასწავლებელი სთხოვს სტუდენტს, რომ მისი სიტყვებით გადარჩება წაკითხული ან მოსმენილი ინფორმაცია.
დიდაქტიკური სწავლების დროს მოსწავლემ უნდა უპასუხოს შემდეგ კითხვებს: რა, სად, რატომ.
სოკრატული მეთოდის გამოყენების დროს მასწავლებელი სვამს მხოლოდ პრობლემურ და არა ინფორმაციულ კითხვას. იგი არ აძლევს სტუდენტებს ინფორმაციას, მათ თხოვს აზროვნება, რადგან ისინი კვლავ პრობლემას გადაწყვეტდნენ. ამ დროს მოსწავლეები თავისუფლად გამოთქვამენ, რადგან მოსალოდნელია დასამულ პრობლემასთან ერთად, თხზავენ ჰიპოთეზებს და ცვლილებებს, აანალიზებენ ერთმანეთის არგუმენტებს. სოკრატული მეთოდის გამოყენება შესაძლებელია დისკუსიით, დებატებით, პრობლემური შეკითხვების დასმით. შესაძლოა, მასწავლებელმა მოიზიდოს ფაქტები, რომლებიც სტუდენტებს იყენებენ გამოცხადებული მოსაზრებების საწინააღმდეგოდ, მაგრამ არ დააფიქსირეთ საკუთარი პოზიცია, თუ სხვაგვარად იყენებთ ავტორტეტების მოსაზრებებს და სხვა.
მოსწავლეები თავისუფლად გამოთქვამენ, რომ მოიზიდონ დასმულ პრობლემასთან ერთად, თამამად თხზავენ ჰიპოთეზებს და ცვლილებებს, აანალიზებენ ერთმანეთის არგუმენტებს.
სოკრატული მეთოდის გამოყენების დროს მასწავლებელი:
6
• სვამს პრობლემურ შეკითხვებს, ასე რომ წაიკითხოს სტუდენტებმა პიროვნული აზროვნება;
• მოჰყავს დამხმარე და საწინააღმდეგოდ მიანიჭა მოვლენების საილუსტრაციოდ;
• კრიტიკულად განიხილავს სტუდენტის არგუმენტს;
• გამოიყენოს იგი კლასის დისკუსიაში ჩაბმას;
• ახალისებს საკუთარ და სხვების აზრების კრიტიკულ პორებს უნარის განვითარებას;
• სტუდენტმა მოითხოვა ფაქტები და ცნობის ანალიზატორები, მასალა მოცემულია ფარული არსის გაგებით და ა. შ
• მოთხოვნილ იქნა სტუდენტი, რომ დააჭირეთ სხვადასხვა წყაროდან მიღებული ცოდნა, სხვადასხვა ელემენტების შექმნის ახალი სტრუქტურა;
• ითხოვს სტუდენტმა, რომ გამოიტანოს დასკვნა (გამოცდილების შეფასება) თუ არგუმენტაციას გამოიყენებს.
კეთილდღეობის სწავლების დროს ხდება ზუსტი ინფორმაციის მიწოდება ექსპერიმენტის ან სიმულაციისთვის. მისი მთავარი პრინციპებია: მოსწავლეების პრაქტიკული დავალების მიცემა, მათი წახალისება, სათანადო გამოცხადების მიწოდება.
კეთილდღეობა სწავლის დროს:
მასწავლებელი ასწავლის სტუდენტს პრაქტიკულ საქმიანობაში, ამ შემთხვევაში მას შეუძლია გამოიყენოს სწავლის საშუალება
მასწავლებელმა ის გამოიყენოს და გამოიყენოს პრაქტიკა, თუკი საჭიროა პრაქტიკულად შესრულდეს საჭირო, რომ გამოყენებული იქნას ახალი მეთოდები.
თანამშრომლობითი სწავლა, რომელიც მიზნად ისახავს მოსწავლეების ჩართულ თანამშრომლობას. (თანამშრომლობითი სწავლება იხილეთ თავში - სწავლების ფორმები)
კრიტიკული აზროვნების განვითარება
კრიტიკული აზროვნება არის მრავალმხრივი მიზნებით განპირობებული აზროვნებით, თუ ისინი ხელს უშლიან ფაქტორებს, მსგავსებათა და წარმოდგენების ხელახალი გაზით, დასაქმებით და ყოველწლიურად ასაკით დაწერილი დასკვნის განაცხადის მიზნით. მაშასადამე, კრიტიკული აზროვნების დროს არსებითი არგუმენტების და კონტრარგუმების მოძიება, მთლიანი გამოყენების გაანალიზება და, შესაბამისად, სხვა დამტკიცება, როგორც დასკვნის გაკეთება.
განასხვავებენ დასკვნის სამ ფორმას:
7
ინდუქციური დასკვნა - კერძო მსჯელობიდან ზოგადად დასკვნებამდე;
დედუქციური დასკვნა - ზოგადად მსჯელობიდან კერძო დასკვნებამდე;
ანალოგიით დასკვნა - ერთი კერძო მოვლენიდან ანალოგიური მოვლენაა დასკვნის გამოტანა.
კრიტიკული აზროვნების გასაკვირვებლად გამოყენებული სტრატეგიების სტუდენტი უნდა დაეხმაროს ასეთ ტიპის დასავლეთის გამოცხადებას.
ძალიან ხშირად პედაგოგები ლოგიკურ და კრიტიკულ აზროვნებას აიგივებენ ერთმანეთთან. მართალია კრიტიკულ პიროვნებას საჭიროებს ლოგიკურ შესაძლებლობებს, მაგრამ კრიტიკული აზროვნება უფრო მეტია, ვიდრე ლოგიკური აზროვნება. ლოგიკური აზროვნების პრობლემა წინასწარ წინასწარ ცნობილია, ხოლო კრიტიკული აზროვნების დროს პრობლემა გამოსწორდება და დასადგენია. ლოგიკური აზროვნების შემთხვევაში ორი წანამძღვრისაგან კეთდება დასკვნა, სწორი დასკვნა ერთად შეიძლება იყოს; კრიტიკული აზროვნების შემთხვევაში შესაძლებელია პრობლემის გადაჭრის რამდენიმე სწორი გზის პოვნა.
განასხვავებენ კრიტიკული აზროვნების ხუთ ძირითად ნიშანს:
1. კრიტიკული აზროვნება დამოუკიდებელი აზროვნებაა - თუ მასწავლებელს სასწავლო პროცესი აგებული აქვს მოსწავლეებში კრიტიკული აზროვნების განვითარებაზე , მაშინ მან ისეთი აქტივობები უნდა გამოიყენოს, რომლებიც თითოეულ მოსწავლეს დაეხმარება საკუთარი იდეების, შეხედულებების და შეფასებების სხვებისაგან დამოუკიდებლად ჩამოყალიბებაში.
2. კრიტიკული აზროვნების ინფორმაციის მოპოვება და ფაქტორების ცოდნა საწყისი წერტილებიდან და არა საბოლოო მიზნები - მაშასადამე, ცოდნა და გამოცდილების დაგეგმვა აუცილებელი პირობაა კრიტიკული აზროვნებისთვის.
3. კრიტიკული აზროვნება იწყებს პრობლემას და იყენებს მის გაცნობიერებულს - ნამდვილი სააზროვნო პროცესი განაგრძობს პრობლემის გადაჭრის მოთხოვნილებას, რატომ წამოწყება ადამიანი პრობლემებს? ადამიანი, განსაკუთრებული ბავშვი, ცნობისმოყვარე არსებაა. სწორედ ცნობისმოყვარეობა უდევს საფუძვლად მათ კითხვებს: რატომ, როგორ, საიდან. E
როცა ბავშვებს მზა ცოდნით ვაწვდით და მათგან მხოლოდ ამ მზა ცოდნას ასწავლიდა მოვითხოვთ, ვასუსტივებთ მათ ცნობისმოყვარეობას ბუნებრივ მოთხოვნილებას. ჯონ დიუი აღწერილი იყო, რომ ბავშვებმა ბუნებრივად განავითარეს საჭიროება: ”ბავშვი მხოლოდ მაშინ იწყებს ფიქრს, თუ ჩვენ ვცდილობთ პრობლემებს
8
შებრძოლებით, თუ საშუალებას მისცემთ მას თავიდან ასაცილებლად გამოსწორებულიყო,”
4. კრიტიკული აზროვნება მოითხოვს დამაჯერებელ არგუმენტაციას - ყველა არგუმენტს აქვს თავისი კონტრარგუმენტი. ამიტომ არგუმენტაციის აუცილებლობის სერიოზული მოფიქრება და წესების დაცვა სჭირდება. მასწავლებლის სტუდენტი უნდა შეისწავლოს დამაჯერებლად არგუმენტირება, რაც სამი კომპონენტისგან შედგება. E ესენია: მტკიცება ანუ თეზისი, საბუთი და მტკიცებული. მაგალითად: თქვენ გამოაცხადეთ აზრს, რომ სიტყვით თავისუფლად გამოცხადდეს უფლება. ეს ნაწილი არის თქვენი არგუმენტაციის მტკიცება ანუ თეზისი. მაგრამ თქვენ არ ხართ მშვენივრად თეზისზე და მოგვიანებით საბუთი _ ადამიანი თავისუფალია თავისადმი დამოკიდებულებით თუ იმ განსხვავებით. ამ საბუთს თქვენ დაადასტუროთ სათანადო მტკიცებულებით, თუ თქვენ კონსტიტუციის სათანადო მუხლებს შეუერთდებით.
5. კრიტიკული აზროვნება სოციალური აზროვნება - კრიტიკული აზროვნების განვითარება და პრობლემების სწორად გადაჭრის გზების ძიება სხვა ადამიანების კამათის, აზრის გაცვლის გარეშე შეუძლებელია. ამიტომ, მასწავლებელმა სტუდენტებმა კრიტიკული აზროვნების განვითარების ხელშესაწყობად უნდა გამოაცხადონ:
 სხვათა მოსმენისა და მათი აზრის გამოყენების უნარი;
პოზი საკუთარი პოზიციის დაფიქსირებისა და დაცვის უნარი;
 მხოლოდ მოსალოდნელია პასუხისმგებლობის გრძნობა;
 საკუთარი და სხვა შეხედულებების ადექვატურად პორისი და საჭიროების შემთხვევაში საკუთარი შეცდომის აღიარება და უკან დახევის უნარი.
რეკომენდაციები, როგორ და როგორ შეხვდებით მოსწავლეებს კრიტიკული აზროვნების განვითარებაზე:
• მასწავლებელი უნდა იყოს სიახლეებისადმი - თუ პედაგოგს არ აქვს განვითარებული კრიტიკული აზროვნება და არ არის ჩართული თვითანალიზის პროცესები, იგი შეძლებს უნარებს განვითარებას;
• მასწავლებელს არ უნდა ჰქონდეს საკუთარი შეხედულებისამებრ მოსწავლეები - მასწავლებელმა ასევე უნდა მიაწოდოს მოსწავლეებს მასალა, რომ მათ ფიქრის, განსჯის და განსხვავებული ინტერპრეტირების საშუალება დაუტოვოს.
• მასწავლებელმა უნდა დაამუშაოს სტუდენტთა იმპულსურობა - ნაჩქარევ, დაუყოვნებლივ უნდა გაიხსნას მოსწავლეები ყოველგვარი ანალიზის გარეშე, რაც საშუალებას მისცემს გამოიყენოს კრიტიკული აზროვნების განვითარება;
9
• მასწავლებელმა უნდა წაიკითხოს სტუდენტთა დამოუკიდებლობა. ხშირად მოსწავლეები შეცვლიან დაშვების შიშს, პასუხობენ ხშირ შემთხვევაში დაურწმუნებულობას, თუ პასუხისმგებლობა თავიდან აიცილებს აცილების გამოცხადებას, რადგან აფერხებენ მათ კრიტიკულ უნარს უნარის განვითარებას. ამის თავიდან ასაცილებლად მასწავლებელმა უნდა დაადგინოს მიჯაჭვულობის მიზეზი და ხელი შეუწყოს დამოუკიდებლობის განვითარებას.
• კრიტიკული აზროვნების განვითარება აუცილებელია, მასწავლებლის ორიენტაცია აიღოს ხარისხზე და არა დროზე. როდესაც სტუდენტური მუშაობის პორებს ერთ კრიტერიუმს ასრულებს და დახურული დროა, იმოქმედებს საფრეჩო, რომ ისინი ზედაპირულად ვერ იქნებიან განსახილველნი, რადგან ისინი უშუალო კრიტიკული აზროვნების განვითარებას შეძლებენ.
• მასწავლებელი, რომელიც თვითონ არის ღია კრიტიკისათვის, მოსწავლეებს არ ახლდება თქვენი მოზრდილები, საშუალებას აძლევს მათ იმსჯელონ, გააანალიზონ და შეაფასონ მის მიერ გამოცხადებული ნებისმიერი მოსაზრება, თუ არ მიიღებს კრიტიკულ პიროვნულ განვითარებას.
• მასწავლებელს ხელი უნდა შეუწყოს სტუდენტთა თვითშეფასების ამაღლებას, ასე რომ მგრძნობიარეა, რომ პატივს სცემდეს და ითვალისწინებდეს მათ ზრდას, რაც აამაღლებს სტუდენტებს თავდაცვითი და საკუთარი ღირსების გრძნობას.
• აქტიური მსმენელი მასწავლებელი ადვილად მოიზიდავს სტუდენტთა ნდობას, ახალისებს მათ, იმსჯელონ გამოიყენებს და შეხედავს. მასწავლებელს სჭირდება მგრძნობიარე სტუდენტი, რომ ემფატიური მსმენელია და მოსმენელის ანალიზებს აკეთებს. ყველაფერი ეს კი გამოიყენა სასურველია გაერკვეს მხოლოდ თავში, საკუთარი ჯანმრთელობის შეფასება და კრიტიკული აზროვნების განვითარება.
• მასწავლებელმა უნდა დაგეგმოს სასწავლო პროცესი, რომ დაანახოს მოსწავლეებს კრიტიკული აზროვნების გამოყენება, რაც გაზრდის მათ მოტივაციას. ამიტომ, თუკი მასწავლებელმა მასწავლებელმა უნდა შეაფასოს მხოლოდ შედეგი არ მოიპოვა, უნდა წაიკითხოს სწავლის მცდელობაც. ასევე გასათვალისწინებელია, რომ მასწავლებელმა რეალისტურმა და მიღწეულმა მიზნებმა დაუსახოს მოსწავლეები, წინააღმდეგ შემთხვევაში, ყველანაირი ენთუზიაზმი ჩაქრება.
• მასწავლებელს ხელი უნდა შეუწყოს სტუდენტების მეტაკოგნიტური უნარის განვითარებას. კრიტიკული პიროვნების განვითარება აუცილებელია, რომ მოსწავლეები ცდილობდნენ თვითშეფასებას, საკუთარი აზროვნების პროცესების ანალიზს და მათ მნიშვნელობას აცნობდნენ.
(ქვემოთ დაწვრილებით გვექნება საუბარი მეტაკოგნიტურ აზროვნებაზე)
10
შემოქმედებითი აზროვნების
შემოქმედებითი აზროვნება არის მოვლენათა ახლებურად ხედვისა და პრობლემის გადაჭრის ორიგინალური, მანამადე არარსებული გზის პოტენციური უნარი. შემოქმედებითი აზროვნების განმასხვავებელი შეხედულება იდეათა ახლებური კავშირებისა და შენიშვნების პოვნაზე. კრეატულობა შაბლონური აზროვნების საპირისპირო ფორმა. მისთვის მიუწვდომელი ბანალური იდეები და მოვლენები აქვთ საყოველთაოდ მიღებული შეხედულებები.
მაშასადამე, შემოქმედებითი აზროვნება რთული სააზროვნო უნარ-ჩვევაა, რაც პრობლემის გადაჭარბებული არასტანდარტული პასუხების შესაძლებლობებს წარმოადგენს. ეს არის რაიმეს ახალი გზა კეთილსინდისიერად ან დანახვაზე, რომელიც ხასიათდება იდეების სიმრავლით, მრავალფეროვნებით (მოქნილობა, განსხვავებულად განსხვავებული კუთხით დანაყოფი), სიახლით (ორიგინალობით) და გარდა ამისა, უნარით (ძველი იდეების შექმნით).
რა ფაქტორები განაპირობებენ ან იყენებენ უშუალო შემოქმედებით უნარის განვითარებას? ამის ერთ-ერთი მიზეზი შეიძლება იყოს პიროვნების კულტურული მემკვიდრეობა. ზოგჯერ კულტურული ბლოკები - სტერეოტიპები, საზოგადოების გავრცელებული წესები და ქცევის ნორმები - ხელს უშლის შემოქმედებით აზროვნებას. არსებობს მოსაზრება, რადგან მისი შეხედულებისამებრ შემოქმედებითად ხასიათდება უნარი და შემოქმედებითად პიროვნული ურთიერთობა აკავშირებს ქოლმე ხელოვნების დარგში მოღვაწე ადამიანებს, მაგრამ გამოკვლევები გვიჩვენებს, რომ შემოქმედებითი შესაძლებლობაა, უფრო ნაკლებად დოზირებულია ყველა სხვა ახლობლები და სწავლების პროცესები, რომლებიც ქმნიან შემოქმედებით გარემოს.
როგორ შეიძლება შექმნას მასწავლებლის კლასში შემოქმედებითი გარემო?
• მასწავლებელმა უნდა მოიხსნას შემოქმედებითი გამოვლენის ხელის შემქმნელი შინაგანი წინააღმდეგობები. კლასში მოსწავლეებს ხშირად ეშინიათ, რომ საკუთარი აზრის გამოთქმის დროს შეცდომას დაუშვებენ და მასწავლებლებს შენიშვნას დაიმსახურებენ. ამიტომ ისინი თავს იკავებენ აზრის გამოთქმისაგან. და მხოლოდ მათ, დარწმუნებული არიან, რომ შემოქმედებით ძალებში.
• მასწავლებლის თავი უნდა შეიქმნას ნაადრევი პორებისგან. მასწავლებლისაგან გამოთქმული ნაადრევი ხშირად განიცდის სტუდენტის შემოქმედებით აზროვნებას შეწყვეტის მიზეზს. ჯობს, მასწავლებელს უფრო მეტი დრო სჭირდება ბავშვთა პრობლემების გარშემო თავისუფალი დისკუსიისა და აზროვნებისათვის.
• მივცეთ ბავშვებს დრო და საშუალება გონებრივი მოთამაშეებისთვის. სასწავლო პროცესები ერთ-ერთ ძირითად საშუალებად ითვლება ჯგუფური
11
მუშაობის საშუალებით პრობლემის გადაჭრის გზის ძიება. მაგრამ დასაწყისში მუშაობდა ეს ფორმა ბავშვებისთვის უჩვეულოა და დაბნეულობას იწვევს. ბავშვებმა უნდა მოიწონონ დრო და საშუალება, რომ შეეცადონ მუშაობდნენ ახალ ფორმას; დასაწყისისთვის საჭიროა მათი მარტივი დავალებები.
• მხარი დავუჭირეთ წარმოსახვის სიცხოველეს. საჭიროა, რომ სწავლების პროცესში ჩავრთოთ მოსწავლეების წარმოსახვა. ეს განსაკუთრებული მომგებიანია დაწყებული სკოლაში, როდესაც ბავშვების წარმოდგენა ძლიერია.
• მოვახდინოთ წარმოსახვის “დისციპლინირება” და გავაკონტროლოთ იგი. სტუდენტებმა უნდა იცოდნენ, რომ ფანტაზიის თავისუფლების მიუხედავად, მას შემდეგ, რაც იდეა მომწიფდა, ყველა მოსაზრება კრიტიკულად გადაფასდება და ფანტაზიის ნაწილიც უკავშირდება.
• განუუვითაროთ ბავშვებს მოვლენათა და ფაქტორების აღქმის სიღრმე და მრავალმხრივობა. ეს ამოცანა ადვილად შესასრულებლად გამოიყენებს სასწავლო მასალის გამოყენებას, მხატვრული ნაწარმის გამოყენებით და მხატვრული ნიმუშების საშუალებით.
• და დაეხმაროს მოსწავლეებს შემოქმედებითი აზროვნების მნიშვნელობის და დანიშნულების ხედვაში, რადგან ყველა სხვა უნარის განვითარება ფუჭი იქნება.
როგორ ვასწავლოთ მოსწავლეებს შემოქმედებითი აზროვნება?
განვიხილოთ ის ძირითადი პრინციპები, არ უნდა შემოიფარგლოს არასოდეს შემოქმედებითი აზროვნების გასაოცარი აქტივობები:
• სტუდენტს ეძლევა პრობლემის გადაჭრის შესაძლებლობა
(გზის) განხილვის საშუალება;
• სტუდენტი ეხმარება პრობლემის გადაჭრის რამდენიმე პასუხის
პოვნის საშუალებას;
• შესაძლებელია ხშირ შემთხვევაში გარკვეული სუბიექტურობის (ინდივიდუალური)
ელემენტის დაშვება;
• აქტივობა ორიენტაციის პრობლემის გადაჭრის ახალი (ორგინალური)
გზის ძიებაზე;
• აქტივობა ორიენტრებულია ნაპოვნი გადაწყვეტილებების გაუმჯობესების
შესაძლებლობაზე;
• პასუხი წინასწარ განსაზღვრული არ არის და არ არსებობს მხოლოდ
ერთი სწორი პასუხი.
როლური თამაში გახდება თანამშრომლობითი სწავლების ერთ – ერთი ყველაზე უფრო გავრცელებული მეთოდი, რომელიც მოსწავლეებს შემოქმედებით უნარებს
12
განვითარებას უწევს ხელს (როლს თამაშობთ საკითხის მასალის თავში - თანამშრომლობის ძირითადი სწავლების მეთოდები). შემოქმედებით უნარებს, სხვა მრავალ აქტივობასთან ერთად, ავითარებენ მოსწავლეებს ესეების წერა.
შეჯამება:
როგორც კრიტიკული, ასევე შემოქმედებითი აზროვნება, როგორც პრობლემური გამოცდილების გადატვირთვა.
კრიტიკული პიროვნება ითხოვს შესაბამის ან საუკეთესო პასუხს ექიმს, ახსნას, ლოგიკურ დასაბუთებას, შედარება-შეპირისპირებას, კანონზომიერი დანაშაულის ობიექტებს კრიტერიუმებზე მოქმედებს, პარალელურად მოქმედებს, კავშირების კონტროლს. იგი შეიძლება დავახასიათოთ როგორც სწორად, პირდაპირი და ობიექტური.
როდესაც შემოქმედებითი აზროვნების დროს დასაქმებულია ერთობლივად მეტი პასუხი არსებობა, იგი ითვალისწინებს აზროვნებას, ვარაუდის ფორმირებას. იგი შეიძლება დავახასიათოთ როგორც გადატანითი, ასოციაციური და სუბიექტური.
პრობლემის ორიენტირებული სწავლება
პრობლემის დაფუძნებული სწავლება არის სტუდენტთა ორიენტაციის სწავლების სტრატეგია. ასეთი ტიპის სწავლების დროს სტუდენტებს რეალური ცხოვრებისეული პრობლემების კვლევის დროს იყენებენ, რადგან მათ აქვთ მთელი ცხოვრების მანძილზე განადგურებული და მიღწეული წარმატებები.
პრობლემის ორიენტაციის სწავლების მიზანი, პედაგოგმა მოსწავლეებს დაანახოს საკითხი, პრობლემა, რომელიც მრავალფეროვანი მიდგომითაა და შეუძლია გადაიზარდოს, რადგან არ არსებობს ერთი სწორი ან არასწორი პასუხი, საჭიროებს ძიებას, ალტერნატივების დაშვებას და იდეების განვითარებას. მოსწავლეებმა უნდა გამოიყენონ ნასწავლი მასალა, დამოუკიდებლად მოიძიონ ინფორმაცია და პრობლემების გადაჭრა მათ შორის ხედვა უნდა აიძულონ რეალური ცხოვრების მიზნებისა და მოთხოვნების შესაბამისად.
პრობლემის გადაჭრა ითხოვს აზროვნების ისეთ კომპლექსურ უნარებს, როგორც ანალიტიკური, შემოქმედებითი და კრიტიკული აზროვნება. პირველად უნდა მოხდეს პრობლემის განსაზღვრა, გაანალიზება; შემდეგ უნდა ჩამოვაყალიბოთ პრობლემის გადაწყვეტის შესაძლო ვარიანტები; ბოლოს უნდა ამოვარჩიოთ და განვახორციელოთ პრობლემის გადაჭრა საუკეთესო გზა და შევაფასოთ მისი ეფექტურობა.
მაშასადამე, პრობლემის ორიენტაციის სწავლება რამდენიმე საფეხურს შეიცავს:
1. პრობლემის გამოვლენა და განსაზღვრა
13
• შეკითხვები - რა, სად, როგორ, როდის, ვისთან და რატომ - დასმა, რადგან მოკლედ აღიარა პრობლემა (ტექსტი, დიაგრამები, ფორმულები, ცხრილის გაგება; დაკავშირება და ა.შ.);
• პრობლემის დანაწევრება სხვადასხვა შემადგენელ ან დაკავშირებულ პრობლემასთან;
• პრობლემის პრიორიტეტების მიხედვით დალაგება (იმ შემთხვევაში, როდესაც ერთდროულად რამდენიმე ურთიერთდაკავშირებული პრობლემაა წარმოდგენილი).
2. პრობლემის დამუშავება და დადგენა
• პრობლემის საწყისი საფეხურის აღწერა, დამცავი კომპაქტური აღწერა, დასაქმების პროცედურების აღწერა, შეზღუდვების გამოყოფა;
• პრობლემის წარმოდგენა ხელსაყრელი გზით, მაგ .: ვერბალურად ან / და ვიზუალურად ან წარმოდგენის ახალი ფორმის გამოყენებით.
3. პრობლემის შესახებ ინფორმაციისა და რესურსების ორგანიზება და ცოდნის
მობილიზება
• პრობლემის შესატყვისი ინფორმაციის ამორჩევა;
• პრობლემის გადაქცევა ამოცანად. რადგან გამიჯვნა, თუ რა არის
ცნობილი და რა არის საძიებელი;
• გამოცდილებაზე დაყრდნობით ამოცანის ტიპზე წარმოდგენის შექმნა და შესაბამისად, საძიებო არეალის შეზღუდვა;
• ინფორმაციის შეგროვების სხვადასხვა მეთოდის გამოყენება, ინფორმაციის მოძიება და ორგანიზება.
4. შესაძლო ალტერნატივების ან გადაჭრის გზების მოძიება
• იდეების თავისუფლად, ყოველგვარი კრიტიკის გარეშე წარმოება;
• მოცემულ პრობლემასთან დაკავშირებული ყველა ორიგინალური
იდეა, მოულოდნელი და არასასურველი ანალოგი და ასოციაციის წარმოება.
5. პრობლემის გადაჭრის სტრატეგიების შერჩევა
• პრობლემის გადაჭრის შესაძლო გზების შეფასება სხვადასხვა პერსპექტივით;
• თითოეულ სტრატეგიასთან დაკავშირებული სხვადასხვა რისკის განსაზღვრა;
• უფრო რეალური და მისაღები სტრატეგიის შერჩევა (რესურსები, დრო და ა.შ.);
• შერჩეული სტრატეგიის დამაჯერებელი დასაქმება.
6. შერჩეული სტრატეგიის განხორციელება და პროგრესირებული დაკვირვება
• პრობლემის გადაჭრის სამოქმედო გეგმის შემუშავება (თითოეული
საფეხურის განსაზღვრა მისი რესურსებით და დროის განრიგით);
• პრობლემის გადაჭრის სამოქმედო გეგმის წარმატებით განხორციელებით
14
ინდიკატორების განსაზღვრა;
• მოქმედების გეგმის სხვების გაზიარება და ცვლილებების შეტანა.
7. შემოწმების შემოწმება და შეფასება
• წარმატების ინდიკატორების შემოწმება (განხორციელდა თუ არა გეგმის მიხედვით; ასევე რეალური იყო გეგმა; ასევე საკმარისია რესურსები და სხვ.);
• ახალი ცოდნის, უნარ-ჩვევების შეფასება.
პრობლემის დაფუძნებული სწავლების დრო:
• სტუდენტური სასწავლო პროცესის აქტიური მონაწილეობა, რადგან მას უხდება წამოყენებული პრობლემის გამგეობა - იგი არკვევს, თუკი თქვენ არ გსურთ დასჭირდეს პრობლემის გაცნობა, დამოუკიდებლად ეძებს საჭირო ინფორმაციას (წიგნებს, გამოკვლევებს, ანგარიშებს, ელექტრონულ ინფორმაციას) და ა.შ. ამის შემდეგ მოსწავლეები აღჭურვილია ახალი ცოდნით, კვლავ უბრუნდება პრობლემას, ეძებს და პოულობს გადაჭრის საუკეთესო გზებს. ბოლოს, მოსწავლე აფასებს თავს - თვითშეფასება არის სტუდენტის არსებითი უნარ-ჩვევა, რაც მას გამოიყენებს ეფექტურად, დამოუკიდებლად სწავლობს;
• მასწავლებელმა გახსნა ღია და დამხმარე გარემოს, იგი გამოთქვამს თანამშრომლებს ”,” ფასილიტატორის ”როლში, რაც მოითხოვს სწავლის აუცილებელ პასუხისმგებლობას და ასწავლის სწავლებას და გახდის აქტიური შემქმნელი;
• მოსწავლე ახდენს ცოდნის სისტემატიზაციას და სკოლაში მიღებული ცოდნის რეალურ ცხოვრებასთან ინტეგრირებას;
• სწავლა სტუდენტისთვის ხდება უფრო საინტერესო და სახალისო, რაც ზრდის მათ შინაგან მოტივაციას;
• მოსწავლეებს უწევთ უსაფრთხოდ მაღალი სააზროვნო უნარები;
• მოსწავლეებს უწევთ ჯგუფურ მუშაობას, თანამშრომლობისა და კომუნიკაციის უნარ-ჩვევებს.
როგორ უნდა შეარჩიოთ მასწავლებლის პრობლემური ტიპის ამოცანები?
პრობლემური ტიპის ამოცანები შეიძლება ვეღარ განიხილებოდეს,
სადაც საჭიროა:
1. არჩევნების გაკეთება;
2. გადაწყვეტილების მიღება;
3. შედარება-შეპირისპირება;
4. დაკავშირება-კანონზომიერების აღმოჩენა;
5. შეუთავსებლობის აღმოფხვრა;
6. ობიექტებზე შეხედულების შეცვლა;
15
7. ექპერიმენტის, ცდის ჩატარება;
8. კვლევა-ძიება;
9. შემოქმედებითი მიდგომის გამოყენება / გადაწყვეტის ორიგინალური გზის
ძიება
რატომაა სტრატეგიები თუ შეგიძლიათ გამოიყენოთ მასწავლებლები, რომლებიც საჭიროებენ სწავლების სწავლებას?
• მოსწავლეები კითხულობენ დასავლეთს, რადგან მათ მოითხოვონ
ალტერნატიული გზების დამუშავება, თუ განსხვავდება ტექსტში, თუ მასწავლებლები იყენებენ დასახლებულ პუნქტს.
• ერთი და განსაკუთრებული მოვლენის, იდეის და ფენომენის სხვადასხვა კონტექსტში
განხილვა და შედარება;
• ალტერნატიული და განსხვავებული დასასრულის ძიება;
• როლის გადათამაშება და ხელმეორედ გადახედვა, რომ ერთხელ კიდევ გადააწმინდოს, არც გამორჩა რაიმე ან რაიმე შეცვლილი არც არის დაუშვა;
• მხოლოდ იდეის ჩართვა, რომელიც, ერთი შენიშვნა, უცხო ტექსტისთვის;
• ინფორმაციის განზრახ წაშლა ან გამოტოვება;
• გათბობა გამოიყენეთ, ”თუ არ იქნებოდით, თუ. . . ”;
• მითითებული განცხადებები, წინადადების ან დაშვების სოციალური კონტექსტის განხილვა, გამორკვევა;
• სხვადასხვა ტიპის წინასწარი მოსაზრების განხილვა.
პრობლემის დაფუძნებული სწავლების ერთ-ერთი ყველაზე გავრცობილი მეთოდი გახდება პროექტით სწავლება. (პროექტით სწავლება იხილეთ ქვეთავში - თანამშრომლობითი სწავლების მეთოდები).
მეტაკოგნიცია - აზროვნება საკუთარი აზროვნების შესახებ და მისი მოქმედების პრაქტიკული სტრატეგიები
დ. პერკინსის აზრით, კარგად აზროვნება გულისხმობს საკუთარი აზროვნების პროცესების მართვას, რომელიც მოითხოვს გაზის მიღებას, თუ შე
რა კითხვა გჭირდებათ თუ თავს იკავებთ;
 როგორ უნდა გამოიყენოთ პრობლემის გადაჭრის სტრატეგიები;
 როგორ უნდა მოვახერხოთ საკუთარი აზროვნების მონიტორინგი და წარმატება, ის სწორი მიმართულებით და ა.შ.
ეს ერთგვარად ჰგავს საკუთარი აზროვნების შესწავლას, ანუ რეფლექსიას (თვითგანცდა, გაცნობიერება), სხვა სიტყვებით კი ეს არის მეტაკოგნიციის პროცესი.
16
მეტაკოგნიცია არის საკუთარი პიროვნების აზროვნება, ისევე როგორც სწავლის სწავლებისთვის.
ისევე როგორც კრიტიკული აზროვნება, ასევე მეტაკოგნიცია ადმიანისაგან მოითხოვა პრობლემის იდენტიფიცირება, ბირთვი და განსაზღვრა და შემდეგ გაუძლო სტრატეგიის შემუშავებას. მაგ საშინაო დავალების მომზადებისას მოსწავლეები შეიძლება აღმოაჩინონ, რომ მისთვის გაუგებარია წაკითხული ტექსტის შინაარსი. სწორედ ეს პრობლემა ხდება მეტაკოგნიციის ამოქმედების ბიძგი. ბავშვი იყენებს გაიაზროს, თუ უშუალოდ გამოიყენებს ტექსტის გაგება, ანალიზის საშუალებით მოსწავლეები ცდილობენ დაიცვან ორიგინალური სტრატეგიები, რომლებიც ფიქრობენ, რომ იწყებს. ამ შემთხვევაში, ამ სტრატეგიებში შეიძლება გამოყენებულ იქნას ლექსიკონის გამოყენება, ტექსტის მონაკვეთი მწვავდება და თითოეული მონაკვეთის განხილვა და სხვ.
მიჩნეულია, რომ მეტაკოგნიცია მაღალი დონის აზროვნებაა, მაგრამ მეტაკოგნიტური უნარის განვითარება ისევე წარმატებით შეიძლება განხორციელდეს უმცირესი კლასებით, როგორც უფრო ფართო კლასებში.
რაც უფრო მაღალ სტუდენტებს აქვთ მეტაკოგნიტური აზროვნება, მით უფრო ეფექტურად სწავლობენ ისინი.
გამოყოფის სწავლისა და აზროვნების მარეგულირებელი სამ მეტაკოგნიტორთა უნარსი: –
დაგეგმვა –გულისხმება მოითხოვს გადაწყვეტას, რა დროსაც დახარჯო დავალებაზე, რა სტრატეგიებს იყენებ, რითაც უკვე და ა.შ. მოსწავლე შეიძლება თავს იკავებს და კითხვებს კითხულობს: ”რაც უკვე ვიცით, იქიდან გამომდინარე, რომ შემიძლია გამოვაყენო პრობლემის გადასაჭრელად?”, ”რა პრობლემების წინაშე დგახარ და როგორ ვაპირებ მათ გადაჭრას?”, ”რატომ არ გამოირჩევა, ეს არის არსებული”. და ა.შ.
 მონიტორინგი (წარმართვა) - რატომ არ არის ცნობილი, ,, როგორ ვუმკლავდები დავალებას ”,” სწორად გზაზე ვდგავარ თუ არა? ”, თუ იყენებთ თუ არა შესაბამისობას და რესურსებს?”, ”რატომ უნდა შეცვალოთ, ასე გამოიყურება?”,
- შეფასება - გამოიყენეთ განსჯად სწავლება და ფიქრის პროცესები და ინფორმაცია მათ შესახებ. ამოცანის დასრულების შემდეგ მოსწავლე შიძებს შეეკითხოს თავს: "სწორად გადავჭერი ამოცანა?", "მივაღწიე თუ არა დასახულ მიზანს", "გჭირდებათ თუ არ მუშაობდა კორექცია?".
17
მოსწავლეზე ორიენტაციის სასწავლო პროცესი გულისხმობს მათ აქტიურ ჩართვას მათი სწავლის პროცესში, საკუთარი სასწავლო მიზნების დაგეგმვასა და მართვაში. სტუდენტის უნარი, გამოიყენე დასკვნა - თუ როგორ ისწავლე და დაგეგმო საკუთარი თვითრეგულირება - მისი წარმატების საწინდარი.
როგორ დაეხმაროს მასწავლებელს საკუთარი აზროვნების პროცესების გაცნობა და ამოქმედებაში?
 მასწავლებელმა ხშირად გამოიყენა სააზროვნო ცნებები. მაგ მხოლოდ სააზროვნო ტერმინები, მსგავსი ჰიპოთეზა, მიზეზი, მტკიცება, შესაძლებლობა, წარმოდგენა, პერსპექტივა და ა.შ. ამ სიტყვების გამოყენება ჩვეულებრივ მეტყველებაში გამოიყენა, რადგან საჭიროა დაეხმაროს აზროვნების აუცილებლობას ის ნიუანსები, რომლებიც ამ სიტყვებს ატარებენ.
მასწავლებელი, რომელიც არ არის ელი სტუდენტისაგან მზა პასუხებს, გარკვეულ დროს უთმობს პრობლემას გადაჭარბებული საკითხების ფიქრს. მაგ რა მოხდებოდა ეს რომ ასე არ ყოფილიყო? სხვაგვარად ეს როგორ შეგეძლო გადაეწყო გადაჭრილიყო? და ა.შ.
 ახალი მასალის განხილვისას ადამიანის ხასიათის დამუშავების ერთი და ერთი სქემის გამოყენება. ერთ-ერთი გავრცელებული სქემა არის ორეტაპიანი: პირველ ეტაპზე მასწავლებელმა სტუდენტმა მოითხოვა მოვლენების ან საგნების აღწერა და განსაზღვრა, მეორე ეტაპზე კი შეგიძლიათ გამოიყენოთ, გამოიყენეთ საკუთარი აზრი. ეს ორივე ეტაპი სტუდენტიაგან ინტერპრეტაციის გაკეთება და მისი მხარდაჭერა არგუმენტების მოძიების თხოვნით. ეს ეტაპები შეიძლება გამოვლინდეს ყველა ასაკის მოსწავლეებთან ერთად განსხვავებული საკითხის განხილვისას.
 აღნიშნეთ მისი სხვადასხვა შეხედულების განხილვა. თავდაპირველად ყველა აზრი მოსმენილია და მიიღებს, ამიტომ შემდეგ მასწავლებლებს დაეხმარებიან, რომ განავითარონ აზრები და იდეების დახურვა, კატეგორიებად / პრიორიტეტად დაყოფა.
 როლური თამაში, როდესაც სწავლობდა ევალებას, გარკვეული პოზიციიდან განიხილებოდა რაიმე საკითხი. მოსწავლე ირჩევს რაიმე მოსაზრებას (აუცილებელი არ არის იგი ეთანხმება არასოდეს) და საუბრებს ამ თვალსაზრისით. სწავლის პროცესი სწავლის სწავლით რომ დასრულდა, მასწავლებელმა უნდა შეინარჩუნოს დისკუსია, რომლითაც მოსწავლეები ითხოვენ გაზის მიღებას, თუ ამგვარი სწავლების შედეგად მიიღება სხვადასხვაგვარი მოსაზრება.
 მხოლოდ შეკითხვების დასმა, რომელიც სტუდენტებს სურდა ღრმა შესწავლისაკენ უბიძგებს. ამით მოსწავლეებმა მიიღონ ცოდნა, რომ გამოცდილება დაეხმარათ და სხვა სფეროში არსებულ ცოდნას აკავშირებენ.
18
შე მხოლოდ შეკითხვების დასმა, რადგან საფუძველს ამზადებს სააზროვნო მოქმედების განზოგადებისთვის: თუ დავფიქრდებით, თუ ახლა ვაკეთებთ ?, როგორ აკეთებთ? ” მსგავს შეკითხვებს სტუდენტს საშუალებას აძლევს საშუალებას, რა ნაბიჯები უნდა გადაადგილდეს რომელიმე სააზროვნო მოქმედების შესასრულებლად.
სწავლის ეფექტური სტრატეგიები,
როგორც წინა ქვეთავში აღნიშნულია,
მეტაკოგნიცია გულისხმობს სწავლის ეფექტურ სტრატეგიულ ცოდნას და გამოყენებას. სწავლის სტრატეგია კი გულისხმობს შემეცნებითი პროცესების მიზანმიმართულად გამოყენებას სწავლის დროს.
ეს ურთულესი პროცესია, ცხადია, მოსწავლეები თავიდან ასაცილებლად ამგვარი სამუშაოების დამოუკიდებლად ჩატარებას, მასწავლებლების დახმარებას ვერ შეძლებენ, მაგრამ ეს უნარ-ჩვევა დროულად მოქმედებს. პედაგოგმა დიდი ყურადღება უნდა მიაქციოს, რომ მოსწავლეებმა მხოლოდ ის გამოიყენონ მასალა, არამედ გამოაქვეყნებენ მათ სწავლის პროცესის მართვის უნარს.
განვიხილოთ სწავლის რამდენიმე ეფექტური სტრატეგია. მასწავლებელმა უნდა გაასნოს და ასწავლოს მოსწავლეებს სწავლის ეფექტური სტრატეგიების გამოყენება.
მნიშვნელოვანი ინფორმაციის ამოცნობა: წარმოუდგენელია, მოსწავლეებმა დაიმახსოვრეს მთელი ინფორმაცია, რაც მათ მიიღეს. ხშირად მათ უჭირთ არსებითი ინფორმაციის ამოცნობა და მეორეხარისხოვანზე ამახვილებენ ყურადღებას. სტუდენტი უნდა გამოაშკარავდეს მნიშვნელოვან გამორჩეულ და დახურულ შესაძლებლობებს.
რამდენიმე ეფექტური სტრატეგია, როგორ გამოვავლინოთ ეს უნარი?
 გააცანით მოსწავლეებს გაკვეთილის მიზანი (მიზანში ყოველთვის ხაზია გასმული არსებითზე);
 გამოვლენა ძირითადი ცნებები და მოსწავლეები დაანახეთ კავშირი ამ ცნებებს შორის;
 კითხვები ისე დასვით, რომ მოსწავლეებმა ყურადღება გაამახვილონ არსებით ცნებებსა და იდეებზე ;.
19
 შეგიძლიათ, გამოიყენოთ მარკირების მეთოდი (სხვადასხვა ფერის მარკერებით გახდება მნიშვნელოვანი და მეორეხარისხოვანი ცნებები); T დიაგრამა (ერთ სვეტში დაალაგოთ მნიშვნელოვანი ცნებები, მეორეში - მეორეხარისხოვანი) და სხვ.
თქვენი ცოდნის გახსნა / ცოდნის კონსტრუირება: სტუდენტმა უნდა თქვას ახალი ცნებები და სხვა ცოდნა ერთმანეთთან დაკავშირების შესაძლებლობას.
რამდენიმე ეფექტური სტრატეგია, როგორ გამოვავლინოთ ეს უნარი?
 გაკვეთილის ახსნა დავიწყე ყოველთვის იმ საკითხების გახსნით, რომელთაც კავშირი ახალ თემებთან აქვთ. ეს საკითხები დავაფიქსიროთ დაფაზე.
შემდეგ მას შემდეგ, რაც მასწავლებელს მოსწავლეებს გააცნობს გაკვეთილის თემას და მიზანს, პედაგოგს შეუძლია, მოსწავლეებს დაუსვას კითხვა: რა ვიცი ამ თემის შესახებ? გაკვეთილის ახსნის ბოლოს, რეფლექსიის ფაზაზე, მასწავლებელი მოსწავლეებს სთხოვს უპასუხონ კითხვას: რა ცოდნა გჭირდებათ დღეს ამ თემის ირგვლივ? (მოსწავლეების პასუხებს წერს დაფარავს და აკავშირებს გაკვეთილის დასაწყისში მოსწავლეების მიერ გაცემული პასუხები). გაკვეთილის ბოლოს მასწავლებელს შეუძლია დასვას კითხვა: რა მინდა კიდევ შევიცადო ამ თემაზე?
კითხვები შეიძლება დაისვას შემდეგნაირადაცდაც:
• რა ვიცით ამ თემის შესახებ?
• რა მინდა რომ ამ თემის შესახებ გავიგო?
• გაღრმავდება თუ არა ჩემი ცოდნა ამ თემაზე, მას შემდეგ რაც მასალას გავეცნობი?
ასე დასმული კითხვები მოსწავლეებს დაეხმარა გაიხსენონ ცოდნა და დაუკავშირონ ახალ მასალას.
 გაკვეთილის ახსნისას დროდადრო გავრცელება, რათა გადაეცეს ინფორმაცია ან ცნება ბავშვებმა დააჭირეს ადრე ნასწავლთან ან გამოცდილებაზე დაყრდნობით. შემდეგ დამოუკიდებლად მოიწონეთ მსგავსი დავალება;
უნ ამ უნარის გასაოცრად ეფექტურია სხვადასხვა საორგანიზაციო სქემების გამოყენება, მაგალითად, ვენის დიაგრამა.
ჩანაწერების გაკეთება: ჩანაწერების კეთილდღეობა მოსწავლეებს ეხმარება ყურადღებით კონცენტრაციასა და ინფორმაციის კოდირებაზე, რის გამოც საფუძველს იმატებს, რომ ეს ინფორმაცია დაიცავდა სტუდენტებს გრძელდება მეხსიერებაში. ამიტომ, რომ მთავარი იდეები საკუთარი სიტყვებით ჩაიწეროს მოსწავლემ, მან უნდა მოახდინოს ინფორმაციის ინტერპრეტაცია, მისი დაკავშირება არსებულ ცოდნასთან, სტრუქტურა და სტრუქტურა ჩანაწერების წარმოება
20
უნებართვოდ სწავლების პროცესებს, ასე რომ მაშინ, როცა სტუდენტს არ ფლობდა ინფორმაცია / მასალის საბაზო ცოდნა. მაგრამ იმ შემთხვევაში, თუ ჩანაწერების წარმოება უშუალოდ მას მოსმენაა და, მეტიც, გაგება, მაშინ მათი წარმოება არაეფექტიანია.
სწორი ჩანაწერები საშუალებას აძლევს სტუდენტებს, დაუბრუნდნენ და ხელახლა გააანალიზონ მიწოდებული ინფორმაცია. მასა ინფორმაცია წ `საწყობი ~ ვუწოდოთ. შედგენილია, რომ ის მოსწავლეები არიან, რომლებიც აწარმოებენ ჩანაწერებს, დაწერეთ ტესტები, ახლაც მაშინ, როდესაც ეს ჩანაწერები ბევრი და ხარისხიანია.
როგორ ვასწავლოთ მოსწავლეებს კარგი ჩანაწერების გაკეთება?
 სწორი ჩანაწერების გაკეთება საჭიროა, მოსწავლეებმა იცოდნენ მნიშვნელოვანი ინფორმაციის ამოცანა;
 მოსწავლეთათვის ჩანაწერების გეგმის, ან სტრუქტურის მიწოდება, სადაც გამოვა სასწავლო, თუ რაიმე სახის უნდა იყოს მიაქციონზე ყურადღება და ჩაიწეროს;
 დროდადრო მასწავლებელმა გააკონტროლოს, რამდენად ხარისხიანად ასრულებს მოსწავლეები ჩანაწერებს და მისცეს სიტყვის ან წერილების კომენტარები;
 როგორც მასწავლებლის ჩანაწერების წარმოების მიზანშეწონილად მოსწავლეებს აქვთ სპეციალურ მატრიცებსა და რუკებს. გახსნა, რომ პირველ ეტაპზე, როდესაც მოსწავლეები მხოლოდ უცხოა, ასეთი რუკების დახმარებით მუშაობას, უფრო მეტი წილის შესრულებას თვითონ შეუერთდება. თუ რუკებსა და მატრიცებს გისურვებთ, ურჩიეთ მოსწავლეებს, გაუგონარლო ერთნაირად შევსებული რუკები და დამატებითი მოსაზრებები.
ინფორმაციის ორგანიზება:
როგორ ვასწავლით მოსწავლეებს ინფორმაციის ორგანიზებას?
 ერთ-ერთი ეფექტური სტრატეგია მასალის მონახაზის გაკეთება, რაც ძირითადი იდეების ინფორმაციულ ორგანიზებას გულისხმობს;
 ცნებათა რუქის გამოყენება, რომელიც ცნობს შორის ურთიერთკავშირების ასახავს. ის ვიზუალურად გვიჩვენებს, თუ ცნებები ერთმანეთთან არის დაკავშირებული, რა კავშირია ახალ ცნებებსა და მათ არსებულ ცოდნას შორის.
ინფორმაციის დამუშავება მოიცავს დასავლეთის გამოტანას, მოდელების მოყვანასა და ცნებებს და იდეების ერთმანეთთან დაკავშირებას. ამ სტრატეგიის გამოყენებით მოსწავლეები დაახლოებით 13-14 წლის ასაკში იწყებენ.
21
როგორ ვასწავლოთ მოსწავლეებს მასალის გადამუშავება?
 განიხილეთ მოსწავლეებთან ერთად ახალი ცნების პრინციპის მნიშვნელობა;
 დაუსვით მოსწავლეებს შემდეგი კითხვები:
• ახსენით, რატომ ...
• როგორ შეიძლება გამოვაყენოთ იმისთვის, რომ სასურველად გამოიყენოთ მივაღწიოთ?
• როგორ ფიქრობთ, რა მოხდება, თუ ...?
• რა განსხვავება და მსგავსებაა ამასთან და ამას შორის?
• როგორ არის ეს ცნება დაკავშირებული ადრე ნასწავლ ცნებებთან?
 მოითხოვეთ მოსწავლეებს დასმულ კითხვებზე პასუხები მოიფიქრეს წყვილებსა და მცირე ჯგუფებში.
მასალის შეჯამება - წარმოადგენს არსებულ და არაარსებულად გამოყენების განსხვავებას, ცნებებასა და იდეებს შორის მნიშვნელოვან ურთიერთობათა დანახვასა და სინთეზს შორის.
როგორ ვასწავლოთ მოსწავლეებს შეჯამება?
 რეგულარულად, როგორც კლასში, ასევე საშინაო დავალებად, თუ თქვენ ბავშვებს შეაჯამონ წაკითხული და მოსმენილი მასალა და წერილობით მოკლედ გადარჩენილ; რეზიუმეს წერა დააჭირეთ მოსწავლეებს ადვილად გასაგებ და კარგად ორგანიზებულ ტექსტებზე მუშაობით. შემდეგ ეტაპზე მოსწავლეებს გვთავაზობენ უფრო რთული და დიდი მოცულობის ტექსტები;
დაა ყოველთვის დააჭირეთ მოსწავლეებს, შეადარონ ერთმანეთის რეზიუმეები და განხილვის პროცესები დაასაბუთონ თავიანთი მოსაზრებები;
 იმუშაონ მცირე ჯგუფებში და მოამზადონ ზეპირი პრეზენტაციები;
 მოსწავლეებმა გამოიყენეს და დაწერონ მთავარი წინადადება თითოეული პარაგრაფის ან ქვემდებარეობისთვის;
 მოსწავლეებმა დაადგინონ რამდენიმე სპეციფიკური აზრის მომცველი ძირითადი იდეები; გამოიყენეთ ყოველი ძირითადი იდეის შესაბამისი დამხმარე ინფორმაცია;
 წაშალონ ნებისმიერი ზედმეტი ინფორმაცია ან არასოდეს საჭირო დეტალები;
 მასალა დაიყოს აბზაცებად, აბზაცები დასათაურდეს ან შეჯამდეს ერთ წინადადებაში. შემდეგ ყველა დასათაურებული ან შეჯამებული აბზაცი გაერთიანებული, ამით მოსწავლეები მიიღებენ შეჯამებულ ტექსტს;
 მოსწავლეებმა გამოიყენეს თემის საკვანძო სიტყვები და წინადადებები, ისინი დაუკავშირონ ერთმანეთს ისე, რომ ტექსტის მოკლე შინაარსი იყოს გადმოცემული;
22
გაგება-გააზრების შემოწმება, ანუ მონიტორინგი მოსწავლეებს ეხმარება გაიგონ, თუ კარგად გაიგებთ და დაიმახსოვრებთ ახალ მასალას.
როგორ ვასწავლოთ მოსწავლეებს საკუთარი მიღწევების მონიტორინგი?
 სწავლის პროცესში ერთი წუთით შეჩერდნენ და თავს იკავებენ კითხვაზე: რა გავიგე ამ მასალის წაკითხვისას? რვეულში ჩამოწერონ ყველაფერი, რაც გაიხსენებს; შემდეგ ხელახლა წაიკითხა მასალა და შეადარონ მათი ჩანაწერი თუ არა ყველა თემაში განხილული ყველა ძირითად თემას და ცნებას?
შემდეგ დაუსვან თავის შეკითხვა შეკითხვა: რა არის აღარ, რაც მეგონა, კარგად გავიგე, მაგრამ არც ისე კარგად ამითვისებია? რა იყო მხოლოდ, რაც საერთოდ არ გამახსენდა? რატომ ვერ გავიხსენე, გაუგებარი ხომ არ იყო ჩემთვის?
სწავ საკუთარი სწავლის პროცესების საუკეთესო სტრატეგიაა თვითშეგნების ცხრილებისა და სქემების შედგენა, შევსება და ანალიზი.
 მოსწავლეებს სურს მონიტორინგის სტრატეგიის დაუფლება და კვების ურთიერთშეფასება. საჭირო ეფექტური მცირე ჯგუფებში მუშაობა და ერთმანეთის შემოწმება;
თავის საკუთარი თავის პორების ერთ-ერთი საუკეთესო ხერხია ასევე თვითსმენა და თვითგამოკითხვა. მოსწავლეები მეცადინეობის დროს ხშირად ჩერდებიან, თავს იკავებენ განუმარტავენ, თუ ისწავლით და უსვამთ კითხვებს.
სამუშაოს გადანაწილება, დაგეგმვა, სწორად დაგეგმვა და გადანაწილებული სამუშაო წარმატების საწინდარი.
როგორ ვასწავლოთ მოსწავლეებს დაგეგმვა?
 და დაეხმაროთ მოსწავლეებს კვირის გეგმის შედგენა;
 მუდმივად აკონტროლოს მოსწავლემ თავად, მისდევს თუ არა დაგეგმილს;
 შეაფასოს, როდის უკეთესად აცნობებს გადის, როცა დაგეგმა, თუ დაგეგმავთ;
 ჩვენც ვაწარმოოთ, მასთან ერთად, მონიტორინგი და პერიოდულად შევაჯამოთ შედეგები.
მოსწავლე როდესაც მოსწავლე დაინახავს, ​​თუ დაგეგმვა იგი უფრო მეტად იზიდავდა, რაც გაზრდის მის მოტივაციას.
რეკომენდაციები _ როგორ და სწავლობთ მოსწავლეებს სწავლის ეფექტური სტრატეგიების დაუფლებაში
 დავალების მიწოდება მიუთითეთ, როგორ უნდა გამოიყენოთ ეს მასალა;
23
 რეკომენდაცია პერიოდულად თანაკლასელებთან ერთად იმეცადინონ;
 გააცანით მოსწავლეებს სწავლის ახალი სტრატეგიები და დაეხმარნენ მათ ადექვატურად იყენებენ;
 აუხსენით მოსწავლეებს, რომ თითოეული სტრატეგია შეიძლება სხვადასხვა კონტექსტში გამოიყენონ.
გრაფიკული ორგანიზატორები, ანუ კოგნიტური დიაგრამები ეფექტური სწავლების ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ელემენტია
გრაფიკული სქემების გამოყენება წარმოდგენის არალინგვისტურ ფორმებს შორის ყველაზე ფართოდ გავრცელებული მეთოდია. გრაფიკული სქემა, როგორც წესი, წარმოსახვის ორივე ფორმას გულისხმობს _ ლინგვისტურები და არალინგვისტურები. ლინგვისტურია სიტყვები და ფრაზები. არალინგვისტურია სხვადასხვა ტიპის სიმბოლოები და ისრები, ასევე სიმბოლოებს შორის ურთიერთობებს გამოხატავს.
კოგნიტური დიაგრამებით, ანუ გრაფიკული ორგანიზატორებით მუშაობენ მოსწავლეებს მნიშვნელოვანი ინფორმაციის აღქმაში ეხმარება. მოსწავლეებს ხელთ ეძლევათ ტექსტის, იდეის, უნარის კონტროლის მექანიზმი, რომელიც შეიცავს ნაწილისა და მთელის, ცნობისა და დეტალების ურთიერთმართვას და განსაზღვრავს ვიზუალურად დანაშაულს. კოგნიტური დიაგრამებით მუშაობს სტუდენტთა აქტივობა და დამოუკიდებლობის გაზრდა კარგი საშუალება. სწავლების პროცესები
კოგნიტური დიაგრამების საშუალებით მოსწავლეები:
• ანაწევრებს მოცემული ინფორმაციას;
• ორგანიზებული უკეთებს ინფორმაციას;
• შეიცნობს მთელისა და დეტალების ურთიერთმმართველობა;
• ეჩვევა კრიტიკულ აზროვნებას;
• სწორად დამოუკიდებლად მუშაობას.
24
როდის და როგორ უნდა გამოიყენოთ კოგნიტური დიაგრამები:
• შეგიძლიათ გამოიყენოთ ახალი მასალის გაცნობა-წარმოდგენისას, ასევე, მასალის ა ათვისების შემდეგ, შემაჯამებელი სამუშაოების ჩატარების დროს;
• როგორც საჭიროა ტექსტის კითხვისა და დამუშავების, ასევე წერილობითი სამუშაოების დაწყების დრო;
• როგორც საშინაო დავალები, ასევე საკლასო სამუშაოების ჩატარების დრო;
• როგორც ინდივიდუალური, ასევე ჯგუფის მუშაობის დროს.
განვიხილოთ კოგნიტური სქემები, თუ მსგავსებას და განსხვავებებს გამოხატავს ემსახურება.
მსგავსებისა და განსხვავების აღმოჩენა შედარების დროს ხდება. შედარება წარმოადგენს საგნებს ან იდეებს შორის მსგავსებებსა და განსხვავებულობის იდენტიფიკაციის პროცესებს შორის.
შედარების დრო, გამოიყენოთ, ორი ტიპის გრაფიკული სქემა მოითხოვს _ ვენის დიაგრამა (დიაგრამა 1) და შედარება მატრიცა (დიაგრამა 2).
დიაგრამა 1
venis diagrama exmareba moswav ლეებს, ვიზუალურად აღიარებთ ორ საგანს ან მოვლენებს შორის სხვა მსგავსება და განსხვავება. როგორც წესი, ორი წრის გადაკვეთაში აღწერილი იყო აღწერილი. განსხვავებები კი გამოხატა წრეების იმ ნაწილებზე, რომლებიც არ არიან მწვავედ. იდეალურ შემთხვევაში, მოსწავლეებმა ვენის დიაგრამა ორი საგნის ან მოვლენების თითოეული ქალის მწარმოებლის შედარება უნდა შეავსონ. როდესაც ისინი კარგად დაინახავენ, თუ როგორ შეავსებთ ან განსხვავდება ორი მოვლენა ან საგანი, ამგვარი დამპირებლის მიხედვით.
25
დიაგრამა 2
შედარების მატრიცა
მახასიათებლები
შესადარებელი თემები
# 1
# 2
# 3
1
მსგავსებები
განსხვავებები
2
მსგავსებები
განსხვავებები
3
მსგავსებები
განსხვავებები
4
მსგავსებები
განსხვავებები
დეტალური მიდგომის დროს შედარების მატრიცა უფრო გამოიყენება, ვიდრე ვენის დიაგრამა. შესაბამისად, მასწავლებლის შედარებისას მატრიცას იყენებთ, საჭიროა უფრო მეტი ინსტრუქციის მიღება.
მსგავსება და განსხვავების აღმოჩენა მისი კლასიფიკაციის დროებითია, რადგან გარკვეული ელემენტების კლასიფიკაცია სწორედ ასეა აღწერილი და განსხვავებული იდენტიფიკაცია დაიწყო. კლასიფიკაცია გულისხმობს ელემენტების ჯგუფებად დაყოფას, მათ შორის მსგავსებებს. კლასიფიკაციის მთავარი მთავარი იმ წესების იდენტიფიკაცია, რომელიც კლასსა და კატეგორიას განსაზღვრავს სრულყოფილად.
26
მაგ მასწავლებელი ბოლოს გამოიყენა ახორციელებს: კლასს ყოფნა ოთხკაციან ჯგუფებად. თითოეულ ჯგუფს მისცეს დავალება - ჩამოწერეთ პერსონაჟები იმ ნაწარმოებებზე, რაც გავიგეთ. ჩამოწერა რაც შეიძლება ბევრი პერსონაჟის სახელი. შემდეგ თქვენ შემოგთავაზებთ მოფიქრე-ბული კატეგორიების მიხედვით დალაგეთ. თავი შეიქმნა მხოლოდ ცხადი კატეგორიების მიხედვით, როგორებიცაა სქესი და ეროვნება. ჩვეულებრივ იყენებენ, რომ მსგავსი მსგავს პერსონაჟებს აქვთ ხასიათის განვითარება. შემდეგ ოთხკაციან ჯგუფებს აწყვილებს და ავალებს განიხილონ ურთიერთობის ნამუშევრები.
ამ დავალების შესრულებისას უპრიანიანმა მოსწავლეებმა გამოიყენეს კლასიფიკაციისთვის საჭირო გრაფიკული ორგანიზატორები (დიაგრამა 3).
გრაფიკული ორგანიზაციის სქემა, რომელიც ცხრილს წააგავს, ასეც რომ იყოს, ყველა კატეგორიის მსგავსი განზოგადების დონის მიხედვით. გრაფიკული სქემა `ბურთულებიანი ~ დიაგრამა, უფრო მალე გამოიყენეთ, რადგან ზოგიერთ კატეგორიაში ზოგადად უფრო მეტია, ვიდრე სხვები.
დიაგრამა 3
კლასიფიკაციისთვის საჭიროა გრაფიკული სქემები
კატეგორიებში
27
გრაფიკული ორგანიზატორები / კოგნიტური დიაგრამების გამოყენება პედაგოგი გამოიყენებს თუ არა სწავლის მეტაკოგნიტური უნარების განვითარებას. გრაფიკული ორგანიზატორები მოსწავლეებს დაეხმარებიან წაკითხვის წაკითხვის გაგებას და გააზრებაში, არსებითი და მეორეხარისხოვანი ინფორმაციის გამჟღავნებაში, მნიშვნელოვანი ინფორმაციის დამახსოვრებაში; მოვლენებსა და ფაქტებს შორის ურთიერთკავშირის დანახვაში; რაც თავის მხრივ, შეუძლებელია ამ სტრატეგიის ტრანსპორტირება სხვა მასალის დამუშავების დროს.
შეამოწმეთ თქვენი ცოდნა
. სცადეთ, დანარჩენ სავარჯიშოებზე თავად გასვლა პასუხი.
სავარჯიშო 1.
მასწავლებლის სასწავლო პროცესებმა ასევე უნდა წარმართონ, რომ ხელი შეუწყოს ტრანსფერის უნარს, რომლითაც უნარის გამომუშავება ხდება.
- აღწერეთ ერთი პრაქტიკული სტრატეგია, გამოიყენოთ საშუალებით პედაგოგი
დაეხმაროს სტუდენტის ტრანსფერის უნარის გამომუშავებას;
- დაასაბუთე შენ მიერ აღწერილი სტრატეგიის ადეკვატურობა.
პირველი პასუხი:
აღწერეთ ერთი პრაქტიკული სტრატეგია, გამოიყენეთ სხვა საშუალებით პედაგოგი
დაეხმაროს სტუდენტის ტრანსფერის უნარის გამომუშავებას.
მას შემდეგ, რაც მათემატიკის მასწავლებელმა სტუდენტებმა აუწყეს სტატისტიკური მეთოდები და ოპერაციები, დაგეგმეს ჯგუფური სასწავლო პროექტი: მოსწავლეებს უნდა შეადგინონ სტატისტიკური მონაცემები და დაათვალიერეს კავშირი მაღაზიებში ფასდაკლებით და გაყიდული პროდუქციის რაოდენობას შორის.
- დაასაბუთე შენ მიერ აღწერილი სტრატეგიის ადეკვატურობა.
მსგავსი დავალებები იყენებენ მოსწავლეებს ტრანსფერის უნარის გამომუშავებას, რადგან: ცოდნა, რადგან ტრანსპორტირება ხდება, არის მიზეზ-ნორმალური მიმართულების შემცველი; ამ დავალებით მოსწავლეებმა დაინახავენ შეძენილი ცოდნის საჭიროება და გამოიყენეს თქვენს ცხოვრებაში, რაც გაზრდის ინტერესების შესწავლას საგნისადმიში.
28
მეორე პასუხი:
აღწერეთ ერთი პრაქტიკული სტრატეგია, გამოიყენეთ პედაგოგი,
რომლითაც გამოიყენეთ სტუდენტის ტრანსფერის უნარის გამომუშავება.
მას შემდეგ, რაც მათ მათემატიკის მასწავლებელმა სტუდენტებს აუხსნა სტატისტიკური მეთოდები და ოპერაციები, გეოგრაფიული პედაგოგები ერთად დაგეგმა ინტეგრირებული ჯგუფური სასწავლო პროექტი: მოსწავლეებმა უნდა შეამჩნიონ სტატისტიკური მონაცემები და საჰაერო კავშირის კორელაცია
დაასაბუთეთ თქვენ მიერ აღწერილი სტრატეგიის ადეკვატურობა.
მსგავსი დავალებები, რომლებიც იყენებენ სტუდენტებს ტრანსფერის უნარის გამომუშავებას, რადგან: ცოდნა, რადგან ტრანსფერი ხდება, მიზეზია-ნორმალური მიმართულების შემცველი; ამ დავალებით მოსწავლეები იყენებენ თეორიულ ცოდნას; მოსწავლეები იცნობენ, რომ შეძენილი გამოცდილება შეიძლება გამოყენებულ იქნას, როგორც სხვადასხვა სახის სიტუაციები; მასწავლებელი ეხმარება მოსწავლეებს ნასწავლი საკითხი დაუკავშიროს მსგავს თემებს სხვა სფეროში.
სავარჯიშო 2
ქვემოთ მოცემულია საგაკვეთილო პროცესის მიზანი, რადგან მიღწევაც სურს
მასწავლებლებს;
მიზანი: მოსწავლეებში ანალიტიკური აზროვნების უნარის განვითარება ხდება ..
- აღწერეთ ერთი სხვა სტრატეგია, რომელიც ამ მიზნის მიღწევაშია.
- დაასაბუთეთ თქვენ მიერ აღწერილი სტრატეგიის მართებულობა _ რატომ არ
შეგიძიათ ის დაეხმარა მოწონებულიყო
- დაასახელეთ წინა წინაპირობა, თუ
იყენებთ თქვენ მიერ აღწერილ სტრატეგიულ ეფექტურობას.
პირველი პასუხი:
- აღწერეთ ერთი კონკრეტული სტრატეგია, რომელიც ამ მიზნის მიღწევის საშუალებას იძლევა.
მასწავლებელს შეუძლია გამოიყენოს მხოლოდ კოგნიტური სქემები, უფრო მსგავსებს და
განსხვავების გამოვლენა ემსახურება. მსგავსებისა და განსხვავების აღმოჩენა შედარების დროს ხდება. ამ დროს მასწავლებელს საშუალება აქვს, გამოიყენოს ვენის დიაგრამა, გამოიყენოს ეს
მოსწავლეები, რომლებიც იყენებენ ჩვეულებრივ
და განსხვავებულ პირობებს, რომლითაც იყენებენ საგნებს / მოვლენებს.
- დაასაბუთეთ თქვენ მიერ აღწერილი სტრატეგიის მართებულობა _ რატომ
29
შეუზღუდავს ის მიზანს მიღწეულიყო.
ვენის დიაგრამაზე მუშაობისთვის საჭირო სტუდენტების სტრუქტურა უნდა იყოს შემადგენელი ნაწილებად, უნდა მოახდინოს ამ ნაწილების შედარება და დაინახოს მათ შორის კავშირი, რაც ხელს შეუწყობს მათ ანალიტიკური უნარის განვითარებას.
- დაასახელეთ ერთი წინაპირობა, თუ გსურთ გამოიყენოთ აღწერილი სტრატეგიის ეფექტიანად გამოყენებისათვის.
ამ სტრატეგიის ეფექტურობა გამოიყენა მასწავლებელმა უნდა გაითვალისწინოს, რომ მოსწავლეებს უკვე აქვთ ამ თემის ცოდნა, სიღრმისეულად სწავლობდნენ ისინი ნასწავლი. მხოლოდ ამის შემდეგ შეძლეს სტუდენტებს მიზეზ-სამედიცინო ურთიერთობების დადგენები, ასევე მოსწავლეები უნდა შეეცადონ კოგნიტორების სქემებზე მუშაობას
მეორე პასუხი:
- აღწერეთ ერთი სხვა სტრატეგია, რომელიც ამ მიზნის მისაღწევად მიიღება.
ნაწარმოების დასრულების შემდეგ, მასწავლებელს სურს დაეხმაროს - დაეხმაროს ყველა ის პერსონჟი, რომელიც ამ პროდუქტებს არ აწარმოებს გაეცნენ, შემდეგ კი მოახდინეს მათი კლასიფიკაციის გათვალისწინებით მოფიქრებული კატეგორიების (საკლასოფიკაციო ნიშნის) მიხედვით.
- დაასაბუთე შენ მიერ აღწერილი სტრატეგიის მართებულობა _ რატომ ვერ
შეძლებდა ის მიზნის მიღწევას.
კლასიფიცირებული პროცესების მოსწავლეები იწყებენ მსგავსებებსა და განსხვავებების აღმოფხვრას, შემდეგ მსგავსი მიზნები ხდება, რადგან ელემენტების ჯგუფებად დაყოფა, რადგან ისინი იყენებენ ანალიტიკური უნარების განვითარებას.
- დაასახელეთ ერთი წინაპირობა, თუ გსურთ გამოიყენოთ აღწერილი სტრატეგიის ეფექტიანად გამოყენებისათვის.
ამიტომ, რომ ამ სტრატეგიაში ეფექტურად იმუშაოს, მოსწავლეებს უნდა ჰქონდეთ კლასიფიცირებული ძირითადი პრინციპები. ის, რომ კლასიფიკაციის მთავარია იმ წესების იდენტიფიკაცია, რომელიც კლასსა და კატეგორიულად განსაზღვრულია განსაზღვრავს.
სავარჯიშო 3.
ახალბედა მასწავლებელი გამოცდილ კოლეგებს მიმართავს დახმარების გაწევას: „ქართულის სწავლის მეორე წელს ვმუშაობ. ჩემი დავაინტერესეთ ჩემი მოსწავლეები, გაკვეთილები ყოველთვის მომზადებული მოაქვთ, მაგრამ თითქმის მთელ კლასს უჭირს ნასწავლი დასავლეთის გამოვლენა და მასალის შეჯამება.
- დაასახელეთ და დაასაბუთეთ რომელი სააზროვნო უნარების დეფიციტი აქვთ მოსწავლეებს.
- მიეცით ახალბედა პედაგოგს რეკომენდაციები, რა თქმა უნდა აქტოვები უნდა გამოიყენოთ, რადგან მოსწავლეებს დაეხმარათ ამ სიძნელეების გადალახვაში.
30
სავარჯიშო 4.
ქვემოთ მოცემულია საგაკვეთილო პროცესის მიზანი, რომლითაც მიღწევა სურვილებს
მასწავლებლებს;
მიზანი: მოსწავლეები კრიტიკულ აზროვნებაში უნარის განვითარების
ხელშეწყობას.
- აღწერეთ ერთი კონკრეტული სტრატეგია, რომელიც ამ მიზნის მიღწევით შეძლებს.
- დაასაბუთე შენ მიერ აღწერილი სტრატეგიის მართლმადიდებლობა _ რატომ არ
შეგიძიათ ის დაეხმარა მოწონებულიყო
- დაასახელეთ წინა წინაპირობა, თუ იყენებთ თქვენ მიერ აღწერილ სტრატეგიულ ეფექტურობას.
გამოყენებული ლიტერატურა:
1. ანიტა ვულფოლკი (2009) განათლების ფსიქოლოგია, თბილისი, ილიას სახელმწიფო უნივერსიტეტის გამომცემლობა.
2. ია კუტალაძე (რედ.) (2010) ეფექტიანი სწავლება, გამოცდების ეროვნული ცენტრი, კვლევის ლაბორატორია.
3. სწავლებისა და შეფასების (2008) მასწავლებელთა პროფესიული განვითარების ცენტრი, თბილისი: გამომცემლობა ”საქართველოს მაცნე”
4. განვითარებული და სწავლის თეორიები (2008) მასწავლებელთა პროფესიული განვითარების ცენტრი, თბილისი: გამომცემლობა ”საქართველოს მაცნე”
5. როგორ ვასწავლით მოსწავლეებს აზროვნებას (2007)
6. პრობლემის დაფუძნებული სწავლა (2007) საქართველოს განათლებისა და მეცნიერების სამინისტრო, ეროვნული სასწავლო გეგმებისა და პორნების ცენტრი.
7. მარზანო რობერტ ჯ. (2009) ეფექტური სწავლების სკოლაში, პირველი ქართული გამოცემა, "მასწავლებელთა პროფესიული განვითარების ცენტრი".
8. როგორ მოვემზადოთ პედაგოგთა სასერთიფიკატო გამოცდისთვის, პროფესიული უნარები, (2009, 2010, 2011), გამოცდების ეროვნული ცენტრი, თბილისი
9. ჩვენი ეზოს ამბები, ტოლერანტობის საგანმანათლებლო-სააღმზრდელო პროგრამა, მასწავლებლის წიგნი (2009), თბილისი.